![](https://www.1in.am/assets/uploads/2024/07/70-37.jpg)
Իլհամ Ալիեւը հայտարարել է, թե «վերադարձի իրավունքը» պետք է ապահովվի փոխադարձաբար: Այդ մասին նա խոսել է Կանադայի դեսպանի հետ հանդիպմանը, ի պատասխան նրա դիտարկման, կապված արցախահայության վերադարձի հետ: Ալիեւը հայտարարել է այսպես կոչված «արեւմտյան ադրբեջանցիների» վերադարձի մասին, այլ կեպ ասած՝ ադրբեջանցիների Հայաստան վերադարձի մասին, նշելով, թե 1988-ից հետո եղել է Հայաստանում ադրբեջանցիների էթնիկ զտում: Ալիեւը սուտ է խոսում: Հայաստանում չի եղել ադրբեջանցիների էթնիկ զտում:
Որեւէ ադրբեջանցու հանդեպ, որը խորհրդային շրջանում ապրել է Հայաստանում, չի եղել բռնություն, չի եղել ուժի կիրառում, չի եղել անգամ ուժի կիրառման սպառնալիք: Հայաստանում ապրող ադրբեջանցիների հանդեպ այդպիսի որեւէ վարքագիծ չի եղել անգամ այն բանից հեո, երբ Ադրբեջանում եղել է Սումգայիթ, Բաքու, եղել են այլ քաղաքներ, որոնցում սպանվել են հայեր՝ էթնիկ պատկանելության համար, հալածվել, ենթարկվել բռնության: Ադրբեջանում կազմակերպված այդ բռնություններից հետո անգամ, Հայաստանում որեւէ բան չի եղել այստեղ ապրող ադրբեջանցիների հետ: Հեռանալու որոշումը նրանք կայացրել են կամովին:
Ավելլին, հեռացել են՝ ազատորեն տնօրինելով իրենց ունեցած գույքը, առանց ավելորդ շտապողականության կամ հապճեպության: Հետեւաբար, չկա համեմատության որեւէ եզր, չկա որեւէ հիմք՝ փոխադարձության մասին խոսելու համար, թե Ադրբեջանական ԽՍՀ-ից փախստական դարձած հայերի պատմության հետ համեմատության իմաստով, թե Արցախի հայության հանդեպ ագրեսիայի ու բռնության, էթնիկ զտման փաստի հետ համեմատության առումով: Ադրբեջանը սակայն օգտվում է այն հանգամանքից, որ Հայաստանը բավարար չափով չաշխատեց ու չի աշխատում այդ հանգամանքները միջազգային ասպարեզում պարբերաբար ներկայացնելու եւ Ադրբեջանի «հիմնավորումների» մտացածին բնույթը, դրանց կեղծ, սուտ լինելը ներկայացնելու համար:
Մինչդեռ, Բաքուն այժմ է խոսում «փոխադարձության» մասին, որպես ընդամենը այսպես ասած առաջին փուլ: Ադրբեջանը բոլորովին կանգ չի առնելու դրա վրա: Առաջին փուլով Բաքուն ընդամենն ուզում է ամրագրել, լեգիտիմացնել միջազգային ընկալման մեջ այն, որ եղել է «տեղահանում» նաեւ Հայաստանից: Այսինքն, նախ ամրագրել այն, ինչ իրականում չի եղել, ստանալ այսպես ասած «փոխադարձության» ճանաչում, իսկ հետո արդեն՝ հաջորդ փուլում կամ փուլերում, Ադրբեջանը ձեռնմուխ է լինելու ադրբեջանցիների Հայաստանի «վերադարձի» հարցն առաջ մղելով, այսպես ասած պասիվ ռեժիմիցանցնելով ակտիվի, արձանագրելով, որ «փոխադարձաբար» ինքն էլ պատրաստ է ընդունել «վերադարձող» հայերին: Պարզ չէ՞, որ չի լինելու Ադրբեջանի ենթակայության ներքո վերադառնալ ցանկացող հայ, իսկ Հայաստան «վերադառնալ» ցանկացող «հատուկ նշանակության» ադրբեջանցի՝ թերեւս որքան Ալիեւը կկամենա: